Zonder geluk geen leven

Primo Levi - Is dit een mens 

 ‘Iedereen ontdekt vroeg of minder vroeg in zijn leven dat het volmaakte geluk onbereikbaar is, maar weinigen staan stil bij de tegenovergestelde gedachte: dat hetzelfde geldt voor het volmaakte ongeluk. De krachten die zich tegen de verwezenlijking van die beide uitersten verzetten zijn van dezelfde aard: ze komen voort uit onze menselijke staat, die niets dat oneindig is verdraagt.’ Primo Levi, jood die tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft moeten overleven in Auswitz, heeft in zijn boek ‘is dit een mens’ het verschil tussen geluk en ongeluk en de vele kenmerken die mensen hebben beschreven. Hierbij worden een paar vragen beantwoord: Wat maakt het waardig een mens te zijn? En wanneer is een mens een mens?

Het verhaal speelt zich af in vernietigingskamp Auswitz in de Tweede Wereldoorlog. De jood Primo Levi wordt in zijn woonplaats opgepakt en doorgevoerd naar het kamp. Hij raakt alles kwijt, net als de andere gevangenen. Wat hij in het kamp meemaakt is onbeschrijfelijk, echter hebben deze gebeurtenissen er wel toe geleid dat hij een duidelijk beeld heeft gekregen van de mens. Mensen spelen in gezelschap en onder goede omstandigheden altijd een toneelstukje. Ze weten allen hoe ze zich moeten gedragen en dat doen ze dan ook. Dit was in Auswitz niet het geval, mensen gingen dood door honger, kou en ziekte. Deze barre omstandigheden zorgen ervoor dat het beest in mensen naar boven komt, ze zullen er werkelijk alles aan doen om te overleven, ook als een ander daarvoor opgeofferd moet worden. Verder lopen er ook vele levende doden in het kamp rond; de Musselmannen.

Wanneer ik dit boek las vergat ik steeds dat ik een echt gebeurd verhaal aan het lezen was. De schrijfwijze is uiterst gedetailleerd wat ervoor zorgt dat het onecht overkomt. Ik moest mezelf er telkens weer aan herinneren en wanneer ik dat deed schrok ik telkens weer van de manier hoe Levi erin geslaagd is de gebeurtenissen op papier te krijgen.

Aangezien dit verhaal echt gebeurd is grijpt het me extra aan. Het is werkelijk verschrikkelijk wat er de mensen in het kamp is aangedaan. Het is simpelweg moreel fout! De gevangenen moeten elke ochtend naar hun werk moeten lopen in de kou, zonder warme kleren en zonder enige vetreserves. Levi beschrijft dit in zijn boek erg aangrijpend: 'Het is donker en het sneeuwt; het is niet eenvoudig om overeind te blijven, en nog moeilijker om in de pas en in het gelid te blijven lopen; zo nu en dan struikelt er iemand voor ons en rolt in de zwarte modder, en dan moet je oppassen om niet op hem te trappen en om weer op je plaats in de rij te komen.' Dit is slechts één van de vele foute dingen die de gevangenen wordt aangedaan.

De intentie van de schrijver maakt het boek alleen maar mooier. Levi heeft het boek niet geschreven om boosheid te uiten tegenover de Duitsers of om medelijden te krijgen van mensen. Hij heeft het boek geschreven als een soort van innerlijke bevrijding. Hij voelde zich lang niet meer de persoon die hij voor de oorlog was. Het schrijven van dit boek heeft er erg bij geholpen om die persoon terug te vinden. Zijn oude meningen en gedachten kwamen namelijk langzamerhand weer terug.

Aan de structuur van het verhaal moest ik in eerste instantie wel even wennen. Levi heeft niet zoals in normale boeken het boek op volgorde van gebeurtenis met sommige terugblikken naar het verleden laten lopen, maar hij heeft het boek ingedeeld op onderwerpen.

De structuur van het verhaal is naar mijn idee niet de ideale structuur, toch vindt ik dit boek een aanrader. Het minpunt in de structuur valt compleet weg tegenover de inhoud. Het is heel aangrijpend en leerzaam, aangezien er veel duidelijk wordt over de ware aard van de mens. 

Verslag van het boek

Recensie

Bedrog, het is deel van het leven

Thema's als bedrog, de dood, sociaal onrecht en spijt worden besproken in het eerste boek van Willen Elsschot; Villa des Roses. Het is zijn eerste boek, geschreven in 1910 en vervolgens uitgegeven in het jaar 1913.

Het eerste punt van bedrog zit hem al in de naam van het Pension. Villa des Roses is een pension in Parijs. Er wordt snel gedacht aan een mooi, groot en gekleurd pension, echter is hier geen sprake van. Het gaat om een pension wat eerder armoedig te noemen is dan een rijk. De vele personen die in het pension wonen of werken hebben allemaal met elkaar te maken. Er spelen vele liefdes- en haatrelaties in het pension die om de hoofdlijn van het verhaal heen lopen, dit zorgt voor extra spanning.

Het verhaal begint op een voor mij erg aparte wijze, er worden namelijk in de eerste vijf hoofdstukken achtereenvolgend verschillende personages besproken. Dit is anders dan ik gewend ben, omdat ik gewend ben dat de personages gedurende het verhaal 'voorgesteld' worden.

De hoofdpersoon is Louise, ze wordt in hoofdstuk vijf kort geïntroduceerd als het nieuwe kamermeisje. Ze draagt vooral zwart en aan haar stem is te horen dat zij alles ernstig opneemt. Verder is ze 26 jaar en heeft ze een zoontje van 6 met haar man die vier jaar geleden is overleden. Haar zoontje woont tegenwoordig bij haar broer in een andere stad. Louise wil wat er ook gebeurt trouw blijven aan haar overleden man. Dit blijkt echter niet te lukken wanneer ze valt voor de jonge Duitser; Richard Grünewald. Hij slaagt erin Louise te verleiden en voor lange tijd wijs te maken dat hij echt van haar houdt. Hij blijkt echter niets om Louise te geven wanneer zij zwanger blijkt te zijn en hij ineens vertrekt naar zijn geboortestad Breslau. Dit blijkt ook niet waar te zijn. Hij is nog in Parijs, bij zijn nieuwe scharrel. Grunewäld heeft Louise zwaar bedrogen en laat niks meer van zich horen.

Grünewald is niet de enige die mensen bedriegt. Madame Brulot, de 45 jaar oude de eigenaresse van het pension, bedriegt haar gasten door ze allen andere prijzen te laten betalen voor hun verblijf. Madame Brulot laat de oude Madame Gendron meer betalen omdat zij rijk is, de hele financiële kan van het pension rust op haar geld. Ze is echter niet meer helemaal bij zin, ze steelt de raarste spullen van de andere gasten en verstopt ze vervolgens op haar kamer. Ook heeft ze het aapje van Madame Brulot in het vuur gegooid nadat er voor de zoveelste keer de spot met haar gedreven word. De rest van het volk uit het pension hebben allen iemand bedrogen, deze gebeurtenissen zijn echter niet erg van belang voor de rest van het verhaal, maar wel voor de betekenis die erachter te zoeken valt.

Het grootste conflict dat plaatsvindt in het boek is de relatie tussen Louise en Grünewald. Louise zit in constante twijfel met zichzelf en met Richard. Ze heeft een ineerlijk conflict wanneer ze erachter komt dat ze verliefd wordt op Grünewald. Ze geeft toe en neemt een relatie met hem. De rest van de relatie blijft ze twijfelen over zijn liefde voor haar. Dit blijkt terecht wanneer hij ervandoor gaat.

Het komt erop neer dat elk personage in dit boek iemand of meerdere personen bedriegt, behalve Louise. De meest trouwe en rechtvaardige persoon uit het verhaal eindigt met een gebroken hart, zonder baan en zonder huis.

Informatie over de auteur
Samenvatting